کتاب تئاتر و نشانه ها
معرفی کتاب تئاتر و نشانه ها
کتاب تئاتر و نشانه ها تالیف و ترجمه منصور خلج است این کتاب شامل مجموعه سیزده عنوان درباره نمایش است که به توالی کنار هم قرار گرفته است. کم نیستند کسانی که تنها یک بار پا به سالن نمایش گذاشتند و همان یک بار کافی بوده تا مجذوب دنیای اعجاب انگیز تئاتر شوند. برای کسانی که تازه با تئاتر آشنا شدند و می خواهند تعاریف و مبانی اولیه این هنر را بدانند، کتاب تئاتر و نشانه ها یکی از بهترین پیشنهادهاست.
منصور خلج در این کتاب تعاریفی از بنیادی ترین مفاهیم تئاتر را ارایه می کند. او با توضیح وظایف تمام عوامل تشکیل دهنده یک نمایش کتابش را آغاز می کند و با بررسی نمایش میستیری و میراکل آن را به پایان می رساند. اغلب کتاب هایی که در حوزه مبانی تئاتر منتشر شده اند، نثرهایی ثقیل و بسیار علمی دارند، که همین امر باعث می شود تا مخاطبانی که به تازگی با هنر نمایش آشنا شده اند را کمی خسته و دلزده کند، اما ویژگی اصلی نثر منصور خلج در این کتاب، استفاده از لحن بسیار روان و ساده برای بیان تعاریف پیچیده تئاتر است. نویسنده ایجاز در سخن را بسیار ضروری دیده و همین امر باعث شده تعریف موضوعاتی که می توانند هریک به تنهایی یک کتاب را به خود اختصاص دهند، در صد صفحه به طور مختصر و مفید در کنار هم قرار بگیرند.
اما هدف خلج از نگارش «تئاتر و نشانه ها» تنها ساده نویسی و بیان تعاریف تئاتری با لحنی روان نیست. او می خواهد قدرت کشف و شهود مخاطب تئاتر را بالا ببرد تا آن ها با آگاهی یک نمایش را مورد ارزیابی و نقد قرار دهند؛ به عنوان مثال، خلج در بخشی، طراحی صحنه را به طور کلی بررسی می کند تا مخاطبش را با نظام مرکب نشانه های گوناگون این مقوله هنری آشنا کند و بگوید که لباس یک شخصیت در نمایش در عین حال که شیء است، گواه تعلق به ملیت، موقعیت اجتماعی، اقتصادی و همچنین خاستگاه اندیشه، سن و سال و نیز تمایلات اعتقادی اوست. در واقع نویسنده اثر می خواهد با بیان تعاریف ابتدایی مخاطبش را با نظام های نشانه شناسی تئاتر آشنا کند.
گزیده کتاب تئاتر و نشانه ها
مجموعه هماهنگ فعالیت هایی که به اختصار به آن پرداخته شد سنتزی دلنشین، سرگرم کننده و آموزنده را بهنام تئاتر در روی صحنه تشکیل می دهند. این تئاتر که با دنیای شگفت انگیزش می تواند به نحو بارزی در تربیت و شکوفایی روح و روان هنرمند تئاتر و تماشاگر آن تأثیر گذارد. از همین رو، ارزش تربیتی و آموزشی این هنر از دوران کودکی تا سنین پیری تردیدپذیر نیست. مربیان تعلیم و تربیت عقیده دارند که تئاتر همچون هر بازی دیگر مبتنی بر قوانینی است که باید از کودکی با آن انس گرفت و آن را شناخت.
به همین دلایل است که در کشورهای پیشرفته تئاتر به عنوان خدمات اجتماعی شناخته شده است و از آنجایی که به علت شرایط دشوار تولید آن و ارزش های فرهنگی و هنری نمی تواند قوانین رقابت و انتفاع اقتصادی را دنبال کند همواره از کمک های شایانی توسط دولت برخوردار می شود. پیتر بروک کارگردان پُرآوازه در این رابطه تعریف کوتاهی دارد که بسیار گویاست. او می گوید: «تئاتر تنها در یک زمان معینی که زمان تلاقی دنیای بازیگر و دنیای تماشاگر است موجودیت پیدا می کند.
