کتاب آیینه رخ دوست، اثر سید محمدجواد وزیری فرد؛ شرح روایات امیرالمومنین (ع) در معرفت نفس است. به اذعان اهل معرفت و تأیید روایات اهلبیت طریق معرفت نفس، بهترین، سریعترین و اثرگذارترین راه برای رسیدن به کمال مطلق است. روایاتی از امیرالمؤمنین علیهالسلام به ما رسیده که با عبارات گوناگون بر این حقیقت تأکید فرمودهاند؛ روایاتی که در عین کوتاهی و اختصار، بالاترین و بهترین راه رسیدن به کمال را بیان فرموده است. شرح و تبیین این روایات همان کاری است که نویسنده کتاب آیینه رخ دوست به آن اهتمام ورزیده است. چرایی اهمیت معرفت نفس، شناسایی حقیقت نفس، ثمرات رسیدن به معرفت نفس و بیان راهکارهایی در راه رسیدن به معرفت نفس از عمدهترین مطالبی است که در این کتاب به آنها پرداخته شده است. مطالعه کتاب آیینه رخ دوست، به همه کسانی که علاقهمند به مباحث خودشناسی و معرفت نفس هستند توصیه میشود.
معرفت حضرت حق؛ عامل رهایی از بدبختیها
«مَن عَرَفَ اللّهَ سُبحَانَه لم یَشقَ ابداً»
هر کس دنبال معرفت برود، به سختی نمیافتد و گرفتار بدبختی نمیشود. هرکس حرف خدا را گوش نکند گرفتار سختی و بدبختی میشود. خدای تبارک و تعالی به آدم و حوا در بهشت چه فرمود؟ فرمود از آن درخت نخورید که اگر این کار را بکنید چه میشود؟ «فَتَشْقی»؛ دچار سختی میشوید. عسر و یسر در ارتباط با خدا معنا پیدا میکند. عسر این نیست که ما پول نداشته باشیم یا پیش مردم موقعیت نداشته باشیم و یا خانه نداشته باشیم؛ اینها عسرهای مادی است و چیز مهمی نیست. عسر و یسر واقعی در دوری و نزدیکی به خدا و در داشتن و نداشتن معرفت خدا معنا میشود. کسی که خدا را میشناسد، همهی عالم کمککار و مددکارش هستند. «أَنِّی مُمِدُّکمْ بأَلْفٍ مِنَ الْمَلائِکه مُرْدفین» و «بخَمْسَه آلافٍ مِنَ الْمَلائِکه مُسَوِّمینَ»؛ بلکه همهی ملائکه کمککار او هستند. در اینجا دیگر سختی نیست؛ همه یسر است! میفرماید کسی که خدا را بشناسد هرگز دچار سختی و بدبختی نمیشود؛ «مَنْ عَرَفَ اللَّهَ سُبْحانَهُ، لَمْ یشْقَ أَبَداً»؛ چرا؟ پاسخ روشن است؛ چون منبع قدرت را شناخته است. البته قبلا هم گفتیم که این شناخت، شناختی نیست که با مطالعهی کتاب به دست بیاید، بلکه شناخت حضوری و شهودی است که فرد با همفی وجودش خدا را درک میکند. کسی که با همهی وجودش خدا را درک میکند میبیند که خدا رئوف و رحیم و حامی اوست و به این خدا باید توکل و اعتماد کرد. همهی موجودات مخلوق این خدا و تحت سیطرهی او هستند. همه چیز در برابر او ذلیل است؛ «یا من کُلُّ شَیءٍ خاضِعٌ له» و همه اسیر او هستند. اگر معرفت پیدا شد و انسان رابطهاش با خدا را شناخت و اصلاح کرد، نه تنها به سختی نمیافتد بلکه همهی عالم در برابر او خضوع میکند؛ چرا که خدا فرموده که من همهی موجودات را در برابر او خاضع قرار میدهم.