کتاب روششناسی اجتهاد اثر ابوالقاسم علیدوست از انتشارات سازمان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.
اهمیت اجتهاد به معنای تلاش جهت دستیابی به اعتبارات شرعی از طریق مراجعه به نصوص معتبر شرعی، ضرورتهای فقهی و عقل بر هیچکس پوشیده نیست. این حرکت نهتنها در رسیدن به شریعت بالمعنیالاخص (احکام شرعی) ضروری است، بلکه برای رسیدن به شریعت بالمعنیالاعم (معارف دینی) نیز لازم مینماید؛ هرچند محور گفتوگو در کتاب، اجتهاد به گونه اول است. در استنباط و اجتهاد مورد بحث، روشها بلکه مکتبهایی در دوران معاصر وجود دارد. کتاب روششناسی اجتهاد عهدهدار رصد، تحقیق و ارزیابی این روشهاست. در این کتاب به بیست مکتب و روش فقهی اشاره شده است، ضمن اینکه تعدادی از مکاتب جزئی در ذیل برخی مکتبهای کلان نیز مطرح گردیده است.
واژه فقه در این کاربست در قامت یک دانش ظاهر میشود که برای خود موضوع، مسائل، غرض مبادی تصوری و تصدیقی دارد. در کنار سایر دانشها مینشیند و منظور از آن دانشی است که در خدمت کشف شریعت و احکام الهی از اسناد شناخته شدهای چون قرآن و سنت معصوم است یا در خدمت تحصیل حجت و رسیدن به عذر در وقت مخالفت احتمالی است.
گفته میشود: «علم فقه» یا «دانش فقه؛ در این صورت باید اضافه علم و دانش را به این کلمه اضافه بیانیه دانست و در واقع مضاف و مضافالیه را یکی دانست. این محاوره در سایر عناوین علم نیز رایج است مثل «نحو» یا «علم نحو»؛ «اصول فقه» یا «علم اصول فقه» و ...