کتاب مدرنیته و تنزل انسان نوشته سیدمنیرالدین حسینی شیرازی توسط انتشارات تمدن نوین اسلامی منتشر شده است. این گفتوگوی علمی، یک روز قبل از رحلت حجتالاسلاموالمسلمین سیدمنیرالدین حسینیشیرازی با استاد سیدمحمدمهدی میرباقری در فرهنگستان علوم اسلامی قم انجام شده است.
مرحوم استاد حسینی در این گفتوگو مدرنیته را به سه رکن مفاهیم، ساختارها و محصولات تقسیم کرده و معتقدند که شرافت و اخلاق و معنویت در این دستگاه، ابزار ماده محوری قرار گرفته و حیات مادی، اساس مذاکره و تعامل اجتماعی و موضوع پرستش مشترک اجتماعی است.
از نگاه ایشان این دستگاه، نظام تکاملگرا و نسبیتگراست که توقف در برابر آن، نه ممکن است و نه مطلوب، لذا باید در برابر آن، نظام تکاملگرایی دینی را دنبال نمود تا بسترساز گسترش اخلاق و توسعه حضور اختیارات جامعه اسلامی در فرایند تکامل اجتماعی باشد. این گفتوگو به همت انتشارات تمدن نوین اسلامی به چاپ رسیده است.
نظام مفاهیم یا «دستگاه تولید»
دستگاه تولید در مدرنیته، نظام مفاهیم آن است که این نظام عمدتاً بر پایه روش علوم حسی استوار است و پیش فرضها و راندمان آن، حسی فرض میشود. مدرنیته با قوانین عالَمِ محسوس سروکار دارد و مفاهیم آن هم کاربردی است. کارآمدیهای این مفاهیم هرچند در یک نظامِ منطقیِ منسجمِ قابلِ تعریف، عرضه نمیشوند، ولی طبقهبندیِ منطقیِ نسبی دارند و بر یکدیگر اثر میگذارند؛ به گونه ای که «علوم پایه»، نقش اصول اعتقادات و «علوم تجربی»، نقش فروع اعتقادات و «علوم انسانی»، نقش مسائل و حل مسائل را برعهده دارد. نظام مدرنیته، مفاهیم کارآمد را منحصر در همین مفاهیم میبیند.
استاد حسینی در یکی از گفتارهای علمی خود، مفاهیم را به «علوم پایه، علوم تجربی، علوم انسانی»، ساختارها را به «ساختارهای جهانی، ساختارهای بین المللی و ساختارهای منطقهای» و محصولات را به «محصولات عمومی، محصولات گروهی و محصولات فردی» تقسیم میکند. به جهت حاکمیتِ نگاه مادی بر مفاهیم، طبقهبندی عامِ علوم در غرب به گونهای است که علوم پایه، حاکم بر علوم تجربی و علوم تجربی، حاکم بر علوم انسانی میباشد. منظور از علوم پایه، «فیزیک، ریاضی و زیست» است که «مبنا» هستند.