هدف نهایی از خلقت انسان، رسیدن به قرب الهی است و راه رسیدن به این مقام، با گذر از امتحانات و آزمونهای گوناگون حاصل میشود. انبیای الهی و امامان والامقام نیز به دنبال رساندن انسان به این سرمنزل بودهاند، اما اهتمام به آخرت و مقامات معنوی، باعث غفلت ایشان از زندگی دنیوی نشده است. انسان متکامل در بینش الهی، هم به آبادانی دنیا میپردازد و هم به آبادانی آخرت، حاصل این دو رسیدن به حیاتی است که در اصطلاح قرآن از آن تعبیر به «حیات طیبه» شده است، دسترسی به حیات طیبه نیز جز با عمل به احکام و مقررات دین مقدس اسلام حاصل نخواهد شد. از سوی دیگر، یکی از مفاهیمی که در فرهنگ اسلامی از ارزش بالایی برخوردار است، «تقوا» است. بهگونهای که تقوا به عنوان هدف و غایت بسیاری از عبادات و دستورات دینی برشمرده و شرط قبولی عبادات و همچنین شرط بهرهمندی از هدایتهای قرآن نیز دانسته شده است. تقوا به معنای مراقبت دائمی از رفتار و گفتار است و برترین مصادیق آن، انجام واجبات و ترک محرمات است. در زبان فارسی این واژه معمولاً به پرهیزکاری ترجمه میگردد، اما رهبر معظم انقلاب در بیانات متعدد با استناد به آیات قرآن کریم و احادیث معصومین (ع)، تقوا را به «شدت مراقبتی که انسان در اعمال شخصی خود از راه حق تخطی نکند» معنی کردهاند.
کتاب «معیشت پرهیزکارانه»، دربرگیرندهی بیانات معظّمٌله در موضوع تقوا است. ایشان در بیانات مختلف خود بویژه در خطبههای نماز جمعه و در جمع کارگزاران نظام و همچنین در دیدارهای ماه مبارک رمضان، به بحث دربارهی تقوا پرداختهاند. ایشان با تعریف این مفهوم دینی ـ اخلاقی و بیان اهمّیّت و همچنین آثار تقوا و زیانهای بیتقوایی، مخاطبان خود را به رعایت تقوا توصیه کردهاند. شرح اقسام تقوا و عرصههای آن و راهکارهای دستیابی به تقوا نیز بخش دیگری از رهنمودهای معظّمٌله در این زمینه است. اگرچه رعایت تقوا وظیفهی همگانی آحاد مردم است، امّا در دیدگاه ایشان رعایت تقوا توسّط خواص از اهمّیّت بیشتری برخوردار است. کتاب «معیشت پرهیزکارانه»، در 5 فصل به موضوع «مفهومشناسی تقوا»، «اهمیت و جایگاه ارزشی تقوا»، «آثار و زیانهای بیتقوایی»، «اقسام تقوا» و «اهمیت تقوا برای خواص» پرداخته است.
اگر ملتی یا فردی دارای تقوا بود، تمام خیرات دنیا و آخرت برای او جلب خواهد شد. فایدهی تقوا، فقط برای کسب رضای پروردگار و نیل به بهشت الهی در قیامت نیست؛ فایدهی تقوا را انسان باتقوا در دنیا میبیند. جامعهای که باتقا است، جامعهای که راه خدا را با دقت انتخاب میکند و با دقت نیز در آن راه حرکت میکند، از نعم الهی در دنیا هم برخوردار میشود، عزت دنیوی هم به دست میاورد و خدا، علم و معرفت در امور دنیا هم به او میدهد. جامعه ای که در راه تقوا حرکت میکند، فضای زندگی آن جامعه، فضای سالم و محبتامیز و همراه با تعاون و همکاری بین آحاد جامعه است. تقوا، کلید خوشبختی دنیویو اخروی است...تقوا وصیت اول و آخر پیامبران است.