متن به عنوان محور اصلی در علوم متن محور می تواند با تفسیری کاملا وارونه مواجه شود اگر دورافتادگی از متن اتفاق بیفتد. دورافتادگی از متن را میتوان شاخصه مهمی از شاخصههای مطالعات قرآنی و حدیثی برشمرد. که مشکلات زیادی مثل تفسیر به رأی یک متن ایجاد میکند.
یکی از مهمترین عواملی که موجب تفسیر به رأی در مورد متون میشود؛ عدم فراوری درست متن است؛ در واقع آنچه بخش مهمی از آنچه ما را به ورطه تفاسیر متکثر و احیانا متعارض میاندازد، آماده نکردن متن روی میز کار مفسر است؛ بر این اساس میتوان گفت یکی از مسائل پیشروی تفسیر متون دینی در دوره معاصر، آمادهسازی متن برای تفسیر است. در این راستا نیازمند برخی قواعد پیشاتفسیری نیز هستیم.
کتاب حاضر با تاکید بر«آزمونهای پیشاتفسیری متن» میکوشد نوع مواجهه با متن به عنوان اصلیترین اتفاق در حوزه پژوهش های علوم اسلامی متنمحور را در قالب طراحی آزمونهای مختلف تبیین کند.قضاوتپذیر کردن پژوهش، کاهش احتمال تفسیر به رأی و آمادهسازی متن برای تفسیر و در مجموع ایجاد یک جهش در علوم انسانی اسلامی از مهمترین کارکردهای آزمونهای پیشاتفسیری متن است.
(تفکر) جستوجوگرایانه برای حل یک مسئله جزئی میتوان شناخت که نتیجه آن، اثبات یا ردّ فرضیه و در نهایت، تولید گزاره(ها) یا پرسش(ها)جدید است.
بنابراین هدف تحقیق، توسعه قلمرو معرفت، تولید علم و گسترش مرز دانش در قالب اثبات یا ردّ فرضیه است. خراش ذهنی یا پرسش مانند یک چاشنی، تضمینی برای به سرانجام رسیدن آن است و جستوجوگری و محوریت پرسش، جنس اصلی تحقیق است؛ از اینرو نمیتوان مواردی چون مطالعه، کپیبرادری، تلخیص، شرح، ترجمه و گردآوری را ضرورتا پژوهش خواند.
در واقع باید گفت که مهمترین مرحله از مراحل پژوهش مرحله طراحی مسئله است. پژوهشگر باید بتواند در مسیر رسیدن به پرسش لیسیده و دقیق، مشکل را در ابعاد طولی و عرضی به گونهای تحلیل و تجزیه کند که بتواند در نهایت با مسئلهای معنادار و واقعی مواجه شود. این فرآیند قطعا در یک بازه زمانی کوتاه نمیشود و چه بسا لازم باشد پژوهشگر در مسیر انجام آن بارها و با مباحثه و تفکر عمیق و.. آن را چک و اصلاح کند.