کتاب روان شناسی مرضی کودک: شیوع، سبب شناسی و درمان، برای پاسخ دهی به نیاز بسیاری از دانشجویان رشتۀ روان شناسی گردآوری شده تا در پرتوی آن، مهم ترین و شایع ترین اختلالات روانی و رفتاری دوران کودکی به جستجوگران و تلاشگران این عرصه ارائه شود و زمینه ای برای فهم دقیق این اختلالات مهیا گردد.
در کتاب روان شناسی مرضی کودک (Child Psychopathology)، در ابتدا به شرح و چگونگی پیدایش آسیب روانی پرداخته و سپس دیدگاه های موجود عنوان شده است. سپس چند نمونه از اختلالات روان شناختی و رفتاری کودکی و نوجوانی به طور اجمالی مورد بررسی قرار گرفته و رویکردهای سبب شناختی و درمانی مربوط ارائه می شوند.
آسیب شناسی روانی از دیرباز یکی از خاستگاه های روان شناسی علمی محسوب شده و تلاش های نظام مند کثیری از روانشناسان در طول یک قرن گذشته به شکل گیری و انسجام این شاخۀ مهم روان شناسی منجر شده است. هرچند که نشانه شناسی و سبب شناسی اختلالات روانی در دوران بزرگسالی مهم ترین دغدغۀ روانشناسان را در چندین دهه به خود اختصاص داده بود، لکن در پرتو شکل گیری رویکرد روان تحلیل گری و بالاخص نو روان تحلیل گری در سه دهۀ اول قرن بیستم، زمینه را برای بررسی و تحلیل دقیق اختلالات روانی و رفتاری دوران کودکی و نوجوانی مهیا نمود و با گذشت زمان و ظهور سایر رویکردها و نظام های روان شناسی بر عمق و وسعت تلاش های آسیب شناسانه در این عرصه، افزوده شد.
در سایۀ تغییرات بوجود آمده در منظرگاه روان شناسان، اختلالات و مشکلات روانی و رفتاری کودکان و نوجوان، از حوزۀ اختلالات بزرگسالان، منفک شد و نگاه های آسیب شناسی، رنگ و چهرۀ متفاوتی به خود گرفت. در پرتو تغییر پارادایم های سبب شناختی، رویکردهای درمانی نیز دچار قبض و بسط گردید و امیدواری برای گشودن راه های جدید جهت مواجهۀ عالمانه و روشنگرانه با این عرصه ها بیش از پیش هموارتر گردید.
با نگاهی گذرا به تحولات شکل گرفته در نظام های طبقه بندی اختلالات روانی، می توان اذعان نمود که پا به پای تحولات در عرصه های نظری، گشایش های جدیدی در شکل و نحوۀ طبقه بندی اختلالات دوران کودکی و تفکیک آن ها از اختلالات بزرگسالی به وجود آمده است، به نحوی که ساختار و ابعاد طبقه بندی های بین المللی از بیماری های روانی در طول چند دهۀ گذشته، تغییرات غیرقابل وصفی به خود دیده است.
در سایۀ این تغییرات، نیاز روان شناسان و متخصصان روان شناسی به منابع تجدید شده، هر روز بیش از پیش احساس می شود و از این رو، پاسخ دهی به این نیازها، ضرورت تجمیع منابع، یافته ها و نظریه های جدید را در عرصۀ روان شناسی مرضی بالاخص مرضی کودک توجیه نموده و تلاش های دامنه دار در این عرصه را ایجاب می کند.
در بخشی از کتاب روان شناسی مرضی کودک می خوانیم:
نظریه ها و درمان های مربوط به اختلال OCD را می توان به عنوان تغییر در طول پیوستاری فهمید که از جهت سبب شناسی این اختلال (یا هر اختلال دیگر) با یکدیگر متفاوتند. در این راستا، یک انتهای این پیوستار، به مشکلاتی توجه دارد که عمدتاً در درون فرد وجود دارند، در حالیکه انتهای دیگر، به مشکلات مربوط به نظام های تعاملی افراد توجه دارد. انتهای درون روانی شامل رویکردهای روان پویشی و نیز درمان های رفتاری است که با استفاده از الگوی شرطی سازی، نشانه های اختلال OCD را تبیین می کند (کراتوچویل و موریس، 1384).
در این رابطه براساس دیدگاه روان تحلیلی، برای غلبه بر نیروهای تهدیدآمیز ناهشیار از مکانیسم های دفاعی متفاوتی استفاده می شود. در این راستا، وظیفۀ درمانگر، هشیار ساختن فرد نسبت به تعارضات ناهشیار و بازسازماندهی موقعیت هایی است که چنین تعارضاتی در آن ها شکل می گیرد (فردوسی، 1385).
از طرفی، درمان های رفتاری بر استفاده از روان درمانی فردی با تکنیک های رفتاری نظیر پیشگیری از پاسخ، غرقه سازی (مواجهه)، بازداری فکر، حساسیت زدایی، سرمشق دهی و شیوه های آزارنده دلالت دارد (کراتوچویل و موریس، 1384). چنانکه، در روش حساسیت زدایی منظم، به فرد آموزش داده می شود که به تدریج با موضوع مورد ترس خود آشنا شود. مثلاً چنانچه فرد وسواسی از این که به شی ای دست بزند، وحشت دارد، بایستی آن شیء را به او تدرج کرد، البته این سه روش در سه مرحله اجرا می شود: "آموزش تنش زدایی"؛ "تعیین سلسله مراتب ترس" و "زوج بندی موضوع های ترسناک (موضوع هایی که فرد، از نزدیک شدن یا انجام دادن آن هراس دارد).
با پاسخ های تنش زداینده" روش علاوه بر این، در روش غرقه سازی، آزمودنی را به طور ناگهانی و مکرر با موضوع ترسناک مواجه می سازند. در این روش، ابتدا اضطراب و ترس فرد، به حداکثر خود می رسد و سپس به تدریج، سیر نزولی خود را طی خواهد کرد. این روش را می توان ابتدا در سطح تصویرسازی ذهنی انجام داد و سپس به صورت واقعی بکار بست. همچنین، در روش الگوبرداری از فردی خواسته می شود که برای بیمار به عنوان الگو قرار گیرد یا درمانگر، خود به عنوان الگو با موضوع های مورد ترس روبرو می شود تا بیمار بیاموزد که ترس او بی معنا بوده است (فردوسی، 1385).
کنگره :
RJ۴۹۹/ھ۲۳ر۹ ۱۳۹۳
شابک :
978-600-309-035-4