کتاب شکافنده دانش، اثر رسول جزینی؛ با نگاهی اجمالی به زندگی امام محمد باقر (ع) و اوضاع سیاسی و علمی عصر ایشان، دیدگاههای امام را در تبیین علوم اسلامی بررسی و اقدامات آموزشی و عملی ایشان را در گسترش علوم اسلامی تشریح میکند.
«ابو جعفر محمد بن علی الباقر» پنجمین امام شیعیان است. لقب ایشان باقرالعلوم و زاده سال ۵۷ هجری در مدینه است. امام باقر (ع) به تبیین و گسترش معارف اسلامی و تربیت شاگردان برجسته با هدف حفظ معارف اسلامی پرداختند.
اندیشه غیبت
دست کم از اواخر قرن اول هجری، انتظار و اعتقاد به ظهور منجی رهاییبخش از دودمان پیامبر (ص) ظهور خواهد کرد و نظام فاسد را در هم خواهد شکست و حکومت عدل و قسط را پی خواهد ریخت، وجود داشت. شیعیان این منجی رهاییبخش را به نام (قائم) میشناختند. در نخستین سالهای قرن دوم هجری که نارضایتی مردم از بنی امیه بالا گرفته و خلافت اموی رو به ضعف نهاده بود، بسیاری از شیعیان امید داشتند که بزرگ خاندان پیامبر (ص) که در آن عصر، امام باقر (ع) بود، رهبری نهضت را به دست گرفته، قیام کند تا آنجا که شخصی به امام عرض میکند: (همانا ما بازارهایمان را به خاطر انتظار قیام و تحقق این امر، رها کردهایم).
زراره در نقل دیگری میگوید: برخی از یاوران امام باقر (ع) به ایشان گفتند: (ما امید داریم که صاحب و امامی که خداوند قیام را به دست او ظاهر میسازد، شما باشید تا این امر به دست شما تحقق یابد)؛ اما امام (ع) به این انتظار و توقعی که از سوی عموم مطرح بود، پاسخ مثبت ندادند، بلکه هنگامی که از ایشان پرسیدند: (چرا با وجود طرفداران فراوان خود در عراق، به قیام موعود و مورد انتظار عمومی دست نمیزنید؟)
حضرت در پاسخ فرمودند: (أی والله ما أنا بصاحبکم : به خدا سوگند! من صاحب شما (مهدی) نیستم). بحث غیبت در عصر امام باقر (ع) مطرح بود؛ البته فهم غیبت در ابتدا برای خواص شیعه نیز مشکل مینمود. شمار روایات امام محمد باقر (ع) درباره غیبت بیشتر از روایات پیامبر (ص) و ائمه (ع) پیش از ایشان است.. .