کتاب چیستی و پیدایش رمان اثر حامد رشاد می باشد وسازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی آن را منتشر کرده است.
پیتر دو بوادفر، منتقد فرانسوی که اتفاقا تعلق خاطر جانانهای به شعر دارد، مینویسد:«چه بپسندیم و چه نپسندیم، رمان، امروز رایجترین طرز بیان ادبی است که در دسترس عموم مردم قرار دارد و تا آینده دور هم چنین خواهد بود. آنچنان زنده و جاندار که چیزی نمیتواند با آن برابری کند، مگر خودش. غریبترین و مجردترین مسائل و دغدغه های انسان امروز، از جزئیترین تا کلی ترین شان، بر روی کنده سالخورده رمان رشد میکند ومیشکفد».بودافر درست میگوید، شباهت شیرینی بین «انسان عصر جدید» و «رمان» است.
شباهتی شبیه شباهت مادر و فرزند. انسان مدرن، تنوع طلبترین موجود روی زمین است و رمان – به قول آندره ژید – «بیقانونترین» شکل ادبی.این کتاب روایتی ساده و صمیمی است از تولد، زیست و زندگی این مخلوق مهم عصر ما.
بعضی کتاب های داستان شناخت، صحبت را با این گزاره از هگل شروع میکنند:«رمان، حماسه جامعه بورژوازی است» این کلام - اگر در پی تعریف مبنا شناختی رمان باشیم - جان سخن را گفته است. میخائیل باختین، نظریه پرداز روس، در کتاب تخیل گفت وگویی بجا اشاره می کند که تحقیق درباره رمان دشواری خاصی دارد که یقیناً در مورد سایر ژانرها مصداق ندارد.
آن دشواری این است که از میان همه ژانرها در ادبیات، زمان یگانه ژانری است که همچنان در حال تکوین و بسط یافتن است. به بیان دیگر، از آنجا که این ژانر هنوز کامل نشده، نظریه پردازی درباره آن یا حتی تبیین همه ویژگی هایش، کاری بسیار دشوار و حتی به قول برخی ناشدنی است.
به قول باختین «سفت شدن استخوان های ژنریک رمان، هنوز مستلزم گذشت زمانی طولانی است و امروز نمی توانیم امکانات شکل پذیرانه آن در آینده را پیش بینی کنیم» از این حیث، رمان وضعیتی متفاوت با سایر ژانرهای تثبیت شده دارد؛ برای نمونه حماسه یا حتی تراژدی ژانرهایی هستند که پیش از این به طور کامل شکل گرفته اند و شاید بتوان گفت که مثلاً حماسه - در معنی خاصش - امروز در زمره ژانرهای منسوخ شده قرار دارد.