کتاب فقه و مصلحت (چاپی و pdf)
معرفی کتاب فقه و مصلحت
کتاب فقه و مصلحت نوشته ابوالقاسم علیدوست و منتشر شده در سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است.
این کتاب درصدد است با نگاه تطبیقی، جایگاه و کارکردهای مصلحت و شیوه تشخیص آن را بر اساس مبانی و منابع فقه اهل بیت (ع) در نظام فقهی- حقوقی اسلام و با توجه به موضوعات و نیازهای نوپدید جست‌وجو کند. محقق توانمند این پژوهش از اساتید مبرز دروس عالی و خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق و رییس کرسی فقه هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه پردازی نقد و مناظره می‌باشد.
مبادی و مقدمات کتاب فقه و مصلحت برآمده از سالیان متمادی تدریس ایشان در دروس سطح و خارج حوزه بوده که سرانجام در قالب طرح‌نامه پژوهشی تدوین گردید و در چندین مرحله در شورای علمی گروه فقه و حقوق مورد بررسی قرار گرفت.
همچنین طی دوران انجام پژوهش بخش‌های مختلف آن در قالب نشست های علمی با حضور اندیشمندان به بررسی گذاشته شد و قسمت‌هایی از آن به صورت مقاله علمی در مجلات معتبر منتشر گردید.محقق ارجمند پس از اتمام پژوهش فقه و مصلحت، بخشی از آن را به عنوان یک نوآوری در کرسی‌های نظریه پردازی نقد و مناظره ارائه نمود و پس از چندین جلسه بررسی و مناظره، هیأت داوران آن را با درجه عالی به ثبت رساند.
گزیده کتاب فقه و مصلحت
این کتاب در سه بخش با ساختار زیر تدوین شده است:بخش نخست به تفسیر واژه‌های محوری تحقیق و بیان کلیات و مبانی بحث می‌پردازد. تبعیت احکام شرع از مصالح و مفاسد موجود در متعلق یا تبعیت جعل احکام از مصلحت در اصل تشریع، امکان یا عدم امکان فهم مصالح و مفاسد مورد نظر شارع، بیان گستره شریعت، اجتهاد و فقه از مباحثی است که در این بخش مطرح شده است.
مباحث بخش دوم در دو فصل سامان یافته است. در فصل اول از جایگاه مصلحت در کشف حکم بحث می‌شود. موقعیت سندی مصلحت در مذاهب شریعت با استنباط حکم بخشی از مباحث این فصل است.فصل دوم، از جایگاه مصلحت در تطبیق و اجرای احکام شرعی و فقهی مکشوف، شیوه و نهاد کشف، بحث و گفت‌وگو می‌کند.بیان معیارها و مبانی فهم و کشف مصالح و سنجه‌های ترتیب، بررسی شئون شارع و مبینان معصوم شریعت، گفت و گو از افراد یا نهادهای متولّی تشخیص مصالح، بخشی از مباحث این فصل است.
بخش سوم، عهده دار بحث از پرسش‌ها و شبهه‌ها در یک فصل و آسیب‌های مطرح در اطراف فقه‌المصالح در فصل دیگر است. کشاکش مصلحت و قانون؛ چیستی، بنیان و گستره حکم حکومی؛ اصل تشریع و جایگاه نهادهای تشخیص مصلحت از موضوع‌هایی است که در فصل یکم از این بخش مورد گفت‌وگو قرار می‌گیرد.جمود و اسباب آن؛ مصلحت گرایی افراطی و علل آن؛ نداشتن منطقی بسامان در کاربرد مصلحت؛ غفلت از مصالح بنیادین و بی توجهی نسبت به لوازم و مقارنات یک یا چند استصلاح از موضوع‌های مطرح در فصل دوم این بخش است.
