مولوی در «نی نامه» قصد گفتن سخنان مهمی به انسان دارد. او در این شعر، با مخاطبش شرط می کند که برای فهمیدن سخنان او باید دردمند بود.مولانا از آن دسته عارفانی نبود که تنها به خودش بپردازد و با اجتماع کاری نداشته باشد. او برای تنهایی، غم، شادی و غفلت انسان و دیگر مقوله های فردی وجود او سخنان عمیق و توصیه هایی دارد، توصیه هایی که می توانند انسان معاصر را از بند بسیاری از ناامیدی هایی که گریبانش را گرفته اند، آزاد کند. انسان، خدا و درد، اصلی ترین موضوع مثنوی مولوی محسوب می شوند. او هم دغدغه خدا را دارد و هم انسان و این دغدغه، دردمندانه است نه فارغ بالانه. او از معدود اشخاص در تاریخ عرفان ماست که به مقولات وجودی انسان توجه ویژه داشت. مولانا به این مسایل نظیر غم، شادی و تنهایی نظر داشت و تردیدی وجود ندارد که به دنبال نشان دادن راهی به انسان ها در ارتباط با آنها بود. «مسایل وجودی انسان» تعبیر مدرنی است، اما یکی از دغدغه های اصلی مولانا به شمار می آید.