در این مقاله تحت عنوان پرفروش ترین کتاب فاضل نظری، مجموعه آثار یکی از غزل سرایان معاصر را بررسی می‌کنیم. شعر برای این سرزمین همیشه در حکم یک باید بوده است. هر اندازه که ادبیات را در غرب و آمریکا و اروپا به داستان‌گویی می‌شناسند، ادبیات شرق خصوصاً ایران در جهان به شعر شناخته می‌شود. شعر با زندگی ایرانیان در طول قرن‌ها به طرز جدانشدنی درآمیخته است. شعر اتفاقی است که برای زبان می‌افتد؛ و همانطور که خواجه نظام الملک می‌گوید: «سخنی است خیال انگیز که از اقوالی موزون ساخته می‌شود.» و در طول زمانی طولانی نشان داده که در یک قالب به خصوص نمی‌گنجد. تا جایی که خیالِ دارنده و سراینده‌اش بتواند پرواز کند، او هم بی محابا می‌رود و بعد انگار خود را در یک قالب وزنی و عروضی جا می‌دهد.از مثنوی و غزل و قطعه شروع شد، گاهی که نیاز بود کوتاه‌تر شد و در قالب رباعی قرار گرفت، گاه به کلی رخت قالب های کلاسیک را درید و در جایی که نیاز بود باشد و زیاد هم باشد اما نه در چهاچوب‌های قدیمی، شعر نو پدید آمد و باز آن هم به سپید و نیمایی و موج نو تقسیم شد. و هیچگاه این قالب‌ها خود دلیل بر بلاغت شعر نبوده اند و هیچ‌کدام برتری بر دیگری ندارد. بلکه رسیدن به آن روح واژه است که شعر را به کمال می‌رساند.
واژه ها رازآلود اند. عمق دارند و رسیدن به آن عصاره وجودی‌شان نیاز به شناخت دارد؛ و شاعر کسی است که آنقدر با زبان و واژگان رفاقت دارد که می‌داند کدام‌ها اگر در کنار هم قرار گیرند، آن تاثیری که باید را بر شنونده و خواننده‌اش می‌گذارند.
فاضل نظری
ابوالفضل نظری متخلص به فاضل نظری در 10 شهریور 1358 در شهرستان خمین واقع در استان مرکزی متولد شد. او در شهرستان‌های خمین و خوانسار به تحصیلات ابتدایی پرداخت و سپس دوره دانشگاه را در تهران به پایان رساند. او دارای مدرک دکتری مدیریت تولید و عملیات از دانشگاه شهید بهشتی تهران است. پس از آن فاضل نظری از سال 1383 به تدریس در دانشگاه مشغول شد. همچنین او مدتی عنوان مدیریت حوزه هنری استان تهران و حوزه هنری کودکان و نوجوانان را عهده دار بوده است. تاکنون از این شاعر هفت مجموعه شعر گریه‌های امپراتور، اقلیت، آن‌ها، ضد، اکنون و وجود به چاپ رسیده است. آثار او در بسته بندی های مجزا تحت عناوین: سه‌گانه شعری فاضل نظری و پنج دفتر نیز ارائه شده است. در اردیبهشت 1397 جشن انتشار پانصد هزارمین نسخه از آثار او برگزار شد.
فاضل نظری شاعری است که خوانندگان، آثار او را به دلیل دور بودن سبک او از ابهامات و پیچیدگی‌های زبانی پسندیده اند. او مفاهیم و موضوعات مورد نظرش را با کمترین شرح و تکلف زبانی در قالبی موزون در اختیار مخاطبانش قرار می‌دهد. عنصری که در تمام اشعار فاضل نظری وجود دارد احساس است؛ و همین لطافت اشعارش خواننده را با او همراه می‌کند. یکی دیگر از ویژگی‌های سبک او، کوتاه سرایی است؛ در آثار او می‌توان آمیختگی عناصر شعر کلاسیک با زبان مدرن و امروزی را مشاهده کرد. به همین دلیل است که گاهی می‌بینیم تک بیتی‌های فاضل نظری و شاه بیت‌های غزل‌های او در یادها مانده و تکرار می‌شود. در یک کلام می‌توان گفت عنصر لطافت و غنی از احساس بودن در اشعار او بیشتر از هرچیزی به چشم می‌آید.
کتاب اکنون
کتاب اکنون شامل ۴۰ غزل با مضامین عاشقانه و عارفانه فاضل نظری است که در آستانه ۴۰ سالگی شاعر آن منتشر شد و حال و هوایی شبیه به اشعار مجموعه های «گریه های امپراتور» و «ضد» دارد.
در یکی از غزل های این دفتر شعر می خوانیم:
“مرا تو راحت جانی و من تو را نگران
گناه کیست که من با توام تو با دگران
اگر بهشت بهایش تو را نداشتن است
جهنم است بهشتی که نیستی تو در آن
به جست و جوی تو در چشم خلق خیره شدم
غریبه اند برایم تمام رهگذران
نهان چگونه نگه دارمت ز چشم رقیب
چقدر راهزن اینجاست بین همسفران
عجب ز عشق که هر کس روایتی دارد
از این گذازه ی آتشفشان در فوران
خموش باش که با دیگران نمی گویند
رموز تجربه وحی را پیامبران”
کتاب گریه های امپراتور
این کتاب اولین دفتر شعری است که از فاضل نظری به چاپ رسیده است. با مطالعه این مجموعه شعر می‌توان فهمید که سبک کارهای فاضل نظری از ابتدا دو عنصر ایجاز و غنی از احساس بودن را همراه خودش داشته است.
یکی از معروف‌ترین اشعار این مجموعه، شعر «قربانی» است.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
از باغ می‌برند چراغانیت کنند
تا کاج جشن‌های زمستانیت کنند
پوشانده‌اند صبح تو را ابرهای تار
تنها به این بهانه که بارانی‌ات کنند
یوسف به این رها شدن از چاه دل مبند
این بار می‌برند که زندانی ات کنند
ای گل گمان مبر به شب جشن می‌روی
شاید به خاک مرده‌ای ارزانیت کنند
یک نقطه بیش فرق رحیم و رجیم نیست
از نقطه‌ای بترس که شیطانی ات کنند
آب طلب نکرده همیشه مراد نیست
گاهی بهانه ایست که قربانی‌ات کنند
کتاب اقلیت
در سال 1385 یعنی سه سال بعد از دفتر اول، مجموعه شعر اقلیت توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسید. این مجموعه شامل تعداد سی و هفت عنوان غزل(مشابه دفتر شعر گریه های امپراتور) است.
در بخشی از کتاب اقلیت می‌خوانیم:
چشم مرا دید و دل سپرد به فالم
دست مرا خواند و گریه کرد به حالم
روز ازل هم گریست آن ملک مست
نامه ی تقدیر را که بست به بالم
مثل اناری که از درخت بیفتد
در تب و تاب رسیدن به کمالم
کتاب آن ها
این کتاب در سال 1388 به چاپ رسید و تکمیل کننده مجموعه‌ای به نام، «سه گانه فاضل نظری» است. مجموعه آن‌ها با پنجاه و یک عنوان شعر از دو کتاب قبلی طولانی‌تر است. البته این طولانی بودن صرفاً در تعداد غزلیات است ولی همچنان کوتاه بودن اشعار در این دفتر نیز به چشم می‌خورد.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
ناگزیر از سفرم بی سرو سامان چون باد
به گرفتــــــار رهایی نتوان گفت آزاد
کوچ تا چند! مگر می شود از خویش گریخت!
بال تنها غم غربت به پرستوها داد
اینکه مردم نشناسند تو را غربت نیست
غربت آن است که یاران ببرندت از یاد
کتاب ضد
مجموعه ضد در سال 1392 به چاپ رسید. در این دفتر پنجاه و یک عنوان غزل از فاضل نظری وجود دارد.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
غمخوار من به خانه‌ی غم‌ها خوش آمدی
با من به جمع مردم تنها خوش آمدی
بین جماعتی که مرا سنگ می‌زنند
می‌بینمت برای تماشا خوش آمدی
راه نجاتم از شب گیسوی دوست نیست
ای دل به آخرین شب دنیا خوش آمدی
پایان ماجرای دل و عشق روشن است
ای قایق شکسته به دریا خوش آمدی
با برف پیری‌ام سخنی غیر از این نبود
منّت گذاشتی به سر ما خوش آمدی
ای عشق! ای عزیزترین میهمان عمر
دیر آمدی به دیدنم اما خوش آمدی
کتاب ضد
فضای شعری این مجموعه جدید، عاشقانه و عارفانه است و در بیشتر این اشعار شاهد تلفیق این مضمون هستیم. در این مجموعه گاه بیت های عارفانه هم هستند و گاه شاهد بیت های عاشقانه هستیم.
کتاب
دفتر شعر کتاب در سال 1395 توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسید. در این مجموعه شاعر با تکیه بر عناصر شعری مخصوص خودش به مضامینی مثل: عشق، انسان، زندگی و مرگ می‌پردازد. همچنان پرداختن بیشتر به مفاهیم به نسبت پرداخت زبانی پرتکلف در این مجموعه نیز به چشم می‌خورد.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
می‌خرامد غزالی تازه در اندیشه ما
شاید آهوی تو رد می‌شود از بیشه ما
دانه سرخ اناریم و نگه داشته اند
دل چون سنگ تو را در دل چون شیشه ما
اگر از کشته خود نام و نشان می‌پرسی
عاشقی شیوه ما بود و جنون پیشه ما
سرنوشت تو هم ای عشق! فراموشی بود
حک نمی‌کرد اگر نام تو را تیشه ما
ما دو سرویم، در آغوش هم افتاده به خاک
چشم بگشا که گره خورده به هم ریشه ما
بر زمین افتاد شمشیرت ولی چون جنگ بود
بر تو می‌شد زخم‌ها زد بر من اما ننگ بود
با خودم گفتم بگیرم دست یا جان تورا
اختلاف حرف دل با عقل صد فرسنگ بود
گرچه دستت را گرفتم باز هم قانع نشد
تا نبخشیدم تو را دل همچنان دلتنگ بود
چون در آغوشت گرفتم خنجرت معلوم کرد
بر زمین افتادن شمشیر خود نیرنگ بود
من پشیمان نیستم اما نمی‌دانم هنوز
دل چرا در بازی نیرنگ‌ها یکرنگ بود
در دلم آیینه‌ای دارم که می‌گوید به آه
در جهان سنگدل‌ها کاش می‌شد سنگ بود
کتاب وجود
مجموعه شعر وجود آخرین کتاب فاضل نظری است. این اثر شامل بیش از بیست عنوان غزل است که در یک دفتر گردآوری شده است و با این تک مصرع از شعر نوزدهم آن شروع می‌شود:
«هر آن‌که پا به وجود از عدم گذاشت گریست»
در این دفتر شعر عشق، آفرینش و مرگ از موضوعات محوری است. کتاب شعر وجود در نمایشگاه بین المللی تهران یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌ها شد.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
میان جمعم و سرگرم داستان‌سازی
کی‌ام؟ عروسک تنهای خیمه‌شب‌بازی
به پا‌یکوبی غمگین من نمی‌خندی
اگر نگاه به ناچاری‌ام بیندازی
پرفروش ترین کتاب فاضل نظری
اکثر کتاب‌ها و اشعار چاپ شده فاضل نظری حول یک‌سری دغدغه‌های خاص همیشگی او می‌گردند. از طرفی سبک، زبان و لحن آثار او نیز همیشه توام با سادگی، لطافت و جاری بودن احساسات بوده است. از بین مجموعه آثار او، کتاب «ضد» با فروش بیش از 85000 نسخه در دهه 90 پرفروش‌ترین کتاب این شاعر بوده است. به گزارش مجله اینترنتی «الف‌یا» بعد از این دفتر شعر «کتاب» که در سال 1395 به چاپ رسیده است دومین کتاب شعر پرفروش دهه نود بوده است.
در کل می‌توان گفت استقبال مخاطبان از آثار فاضل نظری بسیار زیاد بوده است به طوری که کتاب‌های «ضد» و بعد از آن «کتاب» نه تنها بین آثار فاضل نظری بلکه بین تمام مجموعه اشعار چاپ شده در دهه 90 رتبه‌های اول و دوم را دارند.
