آشنایی با مکاتب ادبی جهان برای تمامی افراد به ویژه آن‌هایی که تمایل به مطالعه متون مختلف هنر، شعر، ادبیات و … در سبک‌های گوناگون دارند و می‌خواهند پیش زمینه‌های اجتماعی و سیاسی، فلسفی و هنری و … این آثار را مورد مطالعه و ارزیابی قرار دهند، بسیار مفید و موثر است.
از جمله معروف‌ترین مکاتب ادبی جهان می‌توان به مکتب سمبولیسم و یا نمادگرایی، رئالیسم و یا واقع گرایی، رمانتیسم و … اشاره کرد. در این مقاله قصد معرفی برخی از مکاتب ادبی جهان را داریم و برخی از کتاب‌های موجود در این مکاتب را نیز معرفی خواهیم کرد.
مکتب ادبی رمانتیسم
رمانتیسم که به آن رمانتیسیسم نیز گفته می‌شود نوعی جنبش هنری، ادبی و فکری در اروپا بوده که در اواخر سده ۱۸ اتفاق می‌افتد. مشخصه اصلی این مکتب، تمرکز بر احساس فردی و فردگرایی است. این مکتب به ستایش گذشته و طبیعت اقدام می‌کند.
در واقع، پس از مدرنیته، انقلاب صنعتی و ایجاد برخی هنجارهای آریستوکراتیک در این زمان، رمانتیسیسم نیز شکل گرفت و خود را در قالب هنرهای تجسمی، ادبیات و موسیقی نشان داد. این مکتب علاوه بر اهمیت دادن به فردیت و احساس شخصی، به اصول دیگری نیز تکیه دارد.
در این مکتب هیجان و احساسات فردی مهم بوده و مطابق با آن از امیال ذهنی به جای قوانین ثابت پیروی می‌شود.
کتاب غرور و تعصب
کتاب غرور و تعصب، دارای داستانی اجتماعی و فرهنگی است. این کتاب، یکی از آثار بارز مکتب رمانتیسم است. داستان کتاب غرور و تعصب، روایت یک خانواده پنج نفره در قرن 19 و در انگلستان است. این کتاب علاوه بر داستان این خانواده پنج نفره، به داستانی دیگر، حول محور علاقه یکی از دختران این خانواده، با مردی جوان نیز اشاره می‌کند.
این اثر عموما تفاوت فرهنگی و اجتماعی نسل‌ها را در قرن 19 میلادی بررسی کرده و چالش‌های هر نسل، برای ارتباط با نسل‌های دیگر را در حین داستان برای ما بازگو می‌کنند. این کتاب همچنین نقاط مشترک نسل‌ها و همچنین ارزش‌های اجتماعی مشترک بین نسل‌ها را نیز ترسیم می‌کند.
مکتب ادبی کلاسیسیسم
کلاسیسیسم عنوان جنبشی هنری و فرهنگی است. این جنبش در نیمه دوم سده ۱۷ در اروپا به وجود آمده است. در این جنبش از هنر باستان به ویژه هنر روم و یونان الهام گرفته شده و بر اساس آن آثار هنری و ادبی خلق می‌گردند. در حقیقت این جنبش به بازگشت به اصول و ارزش‌های زیبایی‌شناسی هنر باستان تاکید دارد. به همین دلیل هم در معنای سنت گرایی نیز شناخته شده و معروف است.
مطابق با این تفکر، هنر اصلی یک شاعر و یا نویسنده و هنرمند این است که اصول و قواعد به کار رفته در آثار گذشتگان را درک کرده و آن‌ها را در آثار خود به کار گیرد. طرفداران این مکتب به دنبال ایجاد تعادل و توازن، منطق، روشنی، واقع‌گرایی و… در آثار خود بوده و بر تفکر و عقل و منطق تاکید دارند.
کتاب تطبیق مکاتب کلاسیسیسم و رمانتیسم اروپا با شعر فارسی
این کتاب یکی از آثار ایرج کوشکی بوده و توسط نشر ماهواره به چاپ رسیده است. ایرج کوشکی در این اثر به پژوهش در حوزه مکاتب ادبی جهان، کلاسیسم و رمانتیسم و همچنین سبک‌های ادبی ایران به ویژه سبک خراسانی و عراقی پرداخته و به مقایسه‌ای میان آنان اشاره کرده است.
در بخشی از این کتاب مطرح شده که اوضاع اجتماعی دوره کلاسیسم به طور حتم در پیدایش اصول و قواعد تغییر ناپذیر این مکتب اثرات مستقیم ایجاد کرده است. چرا که در این دوران در اجتماع یک سیستم طبقاتی حاکم بوده و سلطه بالایی به چشم می‌خورد.
تطبیق مکاتب کلاسیسیسم و رمانتیسم
مکتب ادبی واقع‌گرایی
واقع‌گرایی که به آن رئالیسم نیز گفته می‌شود در فلسفه، ادبیات، هنر و یا حتی روابط بین الملل نیز به چشم می‌خورد. این مکتب، توجه و تمرکز خود را بر واقعیات و پرهیز از خیالبافی قرار داده است. وفاداری به طبیعت و زندگی واقعی و بیان دقیق آن از اصول این مکتب است.
واقع گرایی را در حقیقت می‌توان نقطه مقابل ایده آلیسم به شمار آورد. در این مکتب به موضوعات و اشیا آن گونه‌ای نگاه می‌شود که واقعاً هستند. رئالیست‌ها بر این باورند که ما در جهانی پر از امور حقیقی زندگی می‌کنیم. جهان واقع، صرف‌نظر از کاربردهای آن وجود دارد و با بهره‌گیری از عقل می‌توان به شناختی در مورد این واقعیات دست پیدا کرد.
کتاب مادام بوواری
این کتاب را بعنوان آثار شاخص مکتب ادبی رئالیسم می‌شناسند. نویسنده در این کتاب، عموما به واقعیت‌های لحظه‌ای هر شی پرداخته است. در هیچ از بخش‌های کتاب، از هجویات و بزرگنمایی داستانی استفاده نشده و خواننده با واقعیت بی کم و کاست وقایع و محیط، بصورت کامل ارتباط برقرار می‌کند.
مکتب ادبی فراواقع‌گرایی
سوررئالیسم و یا فراواقع‌گرایی یکی دیگر از مهم‌ترین مکاتب ادبی جهان به شمار می‌رود که نام یک جنبش هنری در قرن ۲۰ بوده است. سوررئال به طور کلی به معنای گرایش به ماوراء واقعیت بوده و یا به واقعیت برتر اشاره دارد. این مکتب در کشور فرانسه راه اندازی شد و به دنبال نابسامانی‌های قرن ۲۰ شکل گرفت.
سورئال‌ها در واقع بنیاد ستیز به شمار رفته و تمایل به ایجاد تحول در زندگی روزمره دارند. از جمله چهره‌های برجسته این مکتب می‌توان به نقاش بزرگ سالوادور دالی اشاره کرد و یا رنه مارگریت را نام برد. لویی آراگون رمان نویس و شاعر برجسته نیز از این مکتب ادبی پیروی کرده و آثار خود را مطابق با اصول این مکتب خلق نموده است.
کتاب آوازهای خاموش
این کتاب توسط محمد عزیزی به رشته تحریر درآمده و نشر روزگار نیز وظیفه چاپ و انتشار آن را برعهده گرفته است. آوازهای خاموش در واقع در برگیرنده ۸ داستان کوتاه بوده که روایتگر نگرانی‌ها و ترس‌های انسان معاصر از دستاوردهای زندگی مدرن و امروزی هستند. داستان‌های طرح شده در این کتاب، فضاهای رئال و یا سوررئال و فراواقع دارند.
نمادگرایی
افرادی که تمایل به شناخت مکاتب ادبی جهان دارند، باید ویژگی‌ها و اصول و مشخصه‌های مکتب نمادگرایی را نیز مطالعه کنند. سمبولیسم که به آن نمادگرایی نیز گفته می‌شود در واقع، عنوان مکتبی است که در اواخر قرن ۱۹ شکل گرفت. پایه‌گذار این مکتب فردی به نام شارل بودلر است که یک شاعر و نویسنده فرانسوی بوده و به عنوان یک منتقد ادبی و فیلسوف نیز شناخته شده است.
پس از شارل بودلر فرانسوی افراد دیگری نیز به این مکتب پیوستند. از جمله این افراد می‌توان به آرتور رمبو، استفان مالارمه و … اشاره کرد. این مکتب بیش از هر چیز تحت تاثیر فلسفه ایده آلیسم بوده و از متافیزیک الهام می‌گرفت. اصول این مکتب عبارتند از: بیان حالات اندوه، یاس، ناامیدی و ترس، توجه به سمبل‌ها و آهنگ‌هایی که عقل و منطق آن‌ها را نپذیرفته، بیان حالت‌های غیرعادی روانی، بیان واقعیات ذهنی به جای واقعیات عینی و …
کتاب عقاید یک دلقک
در کتاب عقاید یک دلقک، هاینریش بل (نویسنده)، زندگی دلقکی را ترسیم می‌کند که بدلیل عقاید و نوع نگاهه خود به دین و مذهب، از سوی خانواده ثوتمند خود ترک شده و هم اکنون در جایگاه یک دلقک، روزگار میگذراند. در این اثر، به کنش‌های اجتماعی، از دیدی متفاوت می‌نگریم.
هاینریش بل عموما دارای آثاری است که ارزش والای انسانی را ارج می‌نهد و بدلیل وجود جنگ‌های پیاپی در دوران زندگی خود، از جنگ و غالبا، پیامدهای گسترده و مخرب جنگ، سخن می‌گوید.
