علی صفایی حائری

حجت الاسلام علی صفایی حائری، معروف به عین صاد (۱۳۳۰-۱۳۷۸ش)، از روحانیون و نویسندگان شیعه در سده چهاردهم هجری شمسی بود. وی علوم دینی را نزد مرتضی بنی فضل، محمد فاضل لنکرانی، مصطفی اعتمادی‌، فاضل هرندی، ابوالفضل موسوی تبریزی، سید اسدالله مدنی، سید مهدی روحانی، نصرت‌اللّه بناروانی، فاضل قفقازی، حسین نوری همدانی، مرتضی حائری یزدی، جعفر سبحانی، محقق داماد و دیگران سپری کرد و همزمان با علوم حوزوی به مطالعه‌ سریع و دقیق و وسیع ادبیات معاصر و داستان‌نویسان ایرانی روی آورد. او نویسنده‌ای بود که تالیفات زیادی نگاشته است وی بر نگرش نظام‌مند به آموزه‌های دینی تأکید داشت؛ یعنی بر این باور بود که دین تنها شامل احکام اقتصادی، سیاسی، تربیتی و … نیست؛ بلکه نظام‌های اقتصادی و تربیتی و سیاسی و … هم ارائه می‌کند.
صفایی نظام تربیتی را بر دیگر نظام‌های دینی مقدم می‌دانست و معتقد بود پیامبر با اِعمال روش تربیت اسلامی، فلسفه، عرفان، اخلاق و فقه اسلامی را در فکر و احساس و رفتار مؤمنان پرورش داده است.

زندگینامه علی صفایی حائری

علی صفایی در سال ۱۳۳۰ش در قم متولد شد. پدرش عباس صفایی حائری از علمای قم و پدربزرگش محمدعلی صفایی حائری از علمای نجف بود که به دعوت عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم، به قم هجرت کرد.
صفایی در ۲۲ تیر ۱۳۷۸ش در راه سفر به مشهد و زمانی که قصد بازدید از پشت‌صحنه فیلم کودک و سرباز، ساخته رضا میرکریمی را داشت، در سانحه تصادف درگذشت. سید مهدی روحانی در قم بر او نماز میت اقامه کرد و پس از آن، در گلزار شهدای علی بن جعفر، نزدیک قبر فرزند شهیدش دفن شد.
صفایی حائری پس از تحصیلات ابتدایی، در سیزده ‌سالگی تحصیل علوم دینی را آغاز کرد. دروس سطح حوزه را از نصرت میانجی، اسدالله مدنی، ابوالفضل موسوی تبریزی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، سید مهدی روحانی، محمدتقی ستوده، حسین نوری همدانی، محمد فاضل لنکرانی و جعفر سبحانی آموخت و شرح منظومه را نزد مرتضی بنی‌فضل گذراند.

صفایی در درس خارج فقه و اصول از سید محمد محقق داماد، مرتضی حائری یزدی و بیشتر، از پدرش عباس صفایی حائری بهره برد.
او در نوجوانی به مطالعه تاریخ ادبیات جهان و رمان‌های مشهور ایران و جهان پرداخت.
علی صفایی آدمی را در مجموعه‌ای از روابط می‌دید که با خود و دیگران و هستی دارد و وحی برای او یک ضرورت است. وحی و دین، راهی در کنار سایر راه‌های عُقَلایی، چون فلسفه و عرفان نیست؛ بلکه تنها راه ممکن است. دین است که به ما می‌آموزد چگونه زندگی کنیم و چگونه بمیریم.
در این تلقی، بحث «دین حداقلی» و «دین حداکثری» معنایی ندارد؛ چراکه همه چیز را باید از خدا آموخت. از نظر صفایی، دین را نباید کنار فلسفه و علم قرار داد. دین آمده است تا کوتاهی اینها را جبران کند.

اتهامات علی صفایی حائری

این سؤال است كه من و تو در برابر كمبودها و نارسايى‌ها چه بايد بكنيم: تضعيف كنيم، توجيه كنيم يا به تكميل برخيزيم؟ حقيقت اين است كه تضعيف، جنايت است و توجيه، حماقت و تكميل، رسالت ما است.
در اوایل انقلاب اسلامی ایران، در نقد علی صفایی حائری گفته بودند که مبارز و انقلابی نیست: چرا از مسایل سیاسی سخن نمی‌گوید و نمی‌نویسد؟ یا اینکه چرا در سراسر کتاب‌هایش، یک‌بار هم واژه امپریالیسم دیده نمی‌شود؟ به‌گفته برخی شاگردانش، این انتقادها به او پس از سخنرانی وی در تالار وحدت تهران در سال ۱۳۶۰ش صورت گرفت که باعث شهرت او شد.
او در پاسخ نوشته بود: «اینکه من برای انقلاب چه کرده‌ام و یا پیش از انقلاب چه کرده‌ام، داستانش بماند، که مثل ویولون زدن آن رند است که صبح صدایش در‌می‌آید.» در جای دیگری هم جمله‌ای گفته بود که بعدها شهرت یافت: «در برابر ضعف‌ها و مشکلات، توجیه حماقت است، تضعیف جنایت است و تکمیل رسالت ما است.»
همچنین در مطلبی که در روزنامه جمهوری اسلامی، در سال ۱۳۶۰ش چاپ شد، کتاب‌های او دارای مطالب انحرافی و بینش مادی و التقاطی، شمرده شد. به گفته پورسیدآقایی از شاگردان صفایی، شماری از شاگردان وی در دیداری با آیت‌الله خامنه‌ای، نوشته روزنامه را نشان او دادند او تعجب کرده و به آنها توصیه کرده بود از صفایی استفاده کنند.
صفایی در پاسخ به برخی انتقادها گفته بود که در منابع فکری‌اش، وسواس داشته‌ تا از التقاط در امان باشد؛ حتی تأکید کرده بود در کلماتی که فکرش را مشغول می‌کنند، سعی کرده است کلمه‌های متون اسلامی باشد.
برخی از اعضای جامعه مدرسین وقت قم که ناصر مکارم شیرازی نیز یکی از آنها بود، در سال ۱۳۶۲ش برای روشن شدن مواضع سیاسی و اعتقادی صفایی حائری، با او جلسه‌ای داشتند. گفته‌اند آنها در پایان جلسه، اشکالی در مواضع او ندیدند.

کتابهای علی صفایی حائری

صفایی حائری دارای بیش از شصت اثر با موضوعات دینی، در زمینه‌های تربیتی، اجتماعی، اخلاقی و سیاسی است. او را دارای نوشتاری رسا و موجز دانسته‌اند.
وی، چنان‌که در وصیت‌نامه‌اش هم آورده است، آثارش را با نام مستعار «عین صاد» منتشر می‌کرد که مخفف نام و نام خانوادگی او است.

دانلود کتابهای علی صفایی حائری

در فراکتاب در حال حاضر نسخه الکترونیک ایشان عرضه نشده است اما همه آثار با تخفیف ویژه در نسخه چاپی در دسترس شماست. در ادامه چند اثر را معرفی می‌کنیم.

معرفی کتاب راز انسان

ساختار اصلی این کتاب، با استناد و الهام از خط روشنفکری موجود در اکثر آثار استاد علی صفایی حائری، خصوصاً کتاب‌های صراط، اندیشه من و مسئولیت و سازندگی و محتوای آن از مجموعه آثار استاد گردآوری شده است.

خلاصه آنچه در این مجموعه به آن پرداخته شده است به شرح زیر است: با تأمل در آثار استاد صفایی، می‌توان به این برداشت رسید که نقطه آغازین اندیشه ایشان، مسئله نیاز و افتخار انسان است. راز این مطلب در این نهفته است که اصولاً حرکت عظیم انسان در طول حیات فردی، اجتماعی و تاریخی‌اش ریشه در نیازها دارد و این حرکت تا تعیین تمام نیازها، ادامه خواهد داشت.

کتاب آیه های سبز

کتاب آیه های سبز مجموعه ای است از برخوردها و حکایات مرحوم استاد که در نوشته ها و گفته های او پراکنده بود و به همت جمعی از دوستان گردآوری شده است. این ها واقعیاتی است که در قالب حکایت و داستان بیان شده و نشانه هایی است از شکوفایی و رویش و رشد.
برخوردهای او یادآور این کلام حضرت علی(ع) است در وصف پیامبر(ص) که می فرمود: «طبیب دوّار بطبّه»؛ طبیبی که منتظر نمی ماند تا به سراغش بیایند، بلکه او خود به سراغ بیماران می رفت؛ بیمارانی که خود و راه و مقصد را گم کرده بودند. و نگاه او به حوادث یاد آور این روایت که: «ما من شیء تراه عینک الا و فیه موعظة»؛ هیچ چیز نیست که چشمان تو آن را ببیند مگر این که در آن موعظه ای است. و به همین جهت همیشه می گفت:«در هر حادثه درسی است». او هر حادثه را آیه و نشانه ای می دید و یادآور درسی. و سعی می کرد تا این درس را در نوشته ها و گفته ها به دیگران منتقل کند.

کتاب رد پای نور (جلد اول)

مجموعه کتاب رد پای نور در سه جلد، اندیشه های قرآنی و تربیتی استاد صفایی حائری در قالب داستان و خاطره می باشد. در این اثر برخی از اندیشه های قرآنی و تربیتی ایشان مورد شرح قرار گرفته است.

 

روانشناسی تربیتی علی صفایی حائری

کتاب تربیت کودک استاد صفائی حائری، کتابی در حوزه روانشانسی تربیتی است. در تمامی فرهنگ‌ها، تربیت صحیح کودکان همواره یکی از دغدغه‌های والدین بوده‌است و کسی نیست که نسبت به این موضوع بی‌تفاوت باشد و یا اهمیت کمی برای آن قائل شود. علی صفایی حائری در کتاب روش تربیت کودک درباره روش‌های تربیت کودک و عوامل دخیل در تربیت با تاکید بر نقش معلم سخن گفته است.  کتاب تربیت کودک شامل سه بخش؛ نقش معلم، روش تربیت کودک و عوامل تربیتی کودک می باشد.

کتاب مسئولیت و سازندگی علی صفایی حائری

مسئولیت درختی است که زمینه اش شناخت ها هستند و ریشه اش اعتقادها و بهارش بحران ها و حادثه ها و گرفتاری ها.

هنگامی که زمینه ها غنی بودند و سرشار و ریشه ها محکم بودند و زنده، در هر بهاری این درخت شکوفه می دهد و بار می آورد و حتی هیچ آفتی نمی بیند؛ چون آفت ها از کمبود تغذیه و فقر زمینه ها مایه می گیرند…

کتاب صراط علی صفایی حائری

کتاب صراط، دیداری تازه با سور‌ه‌ی حمد نوشته علی صفایی حائری (عین – صاد)، مباحثی دینی و اخلاقی را در سوره‌های گوناگون قرآن جست‌جو کرده است. جهاد و مبارزه، بلا و ضربه، عجز و اضطرار، ایمان و انتخاب، سنجش معبودها و …

علی صفایی حائری با زبانی روان و شیرین و بیانی عرفانی در این کتاب ما را به تفکری دوباره در کتاب آسمانی دعوت کرده است.

کتاب رشد صفایی حائری

نویسنده در کتاب رشد می کوشد ضرورت، عوامل و چگونگی رشد و ارتقای شخصیت و سرمایه های درونی آدمی را بررسی کرده از همین رو صرفا به آیات و روایات استناد می کند. وی در مقدمه کتاب رشد توضیح می دهد که فهم قرآن چهار مرحله دارد:

ترجمه، تفسیر، روح و نور.

سپس تلاش می نماید تا نور قرآن یعنی عمق و عظمت آن را به خواننده نشان دهد .نویسنده پس از ریشه یابی کلمه “خسران “درباره رشد و نقش ایمان در زمینه سازی رشد شخصیت آدمی توضیح می دهد.

بحث پایانی کتاب رشد درباره سوره والعصر و توضیح خسران زندگی است.

برخی دیگر از آثار ایشان که در فراکتاب موجود می باشد، شامل کتب زیر است:
غدیر، از وحدت تا جدایی، انفاق، فقر، نگاهی به تاریخ معاصر، استاد و درس روش آموزش، آنگاه که یاری شدی، بررسی، بگو که او، تربیت کودک، تنها پناه، چشم های بسته و چشمه های کور، روابط متکامل زن و مرد، روش نقد 1، روش نقد 2، روش نقد 3، روش نقد 4، روش نقد 5، شرح دعای مکارم الاخلاق، عاشورا، وقتی که از خودت می سوزی، اخبات، اندیشه من، انسان در دو فصل، بشنو از نی، تو می آیی، حقیقت حج، خورشید در خاک نشسته، درآمدی بر علم اصول، روزهای فاطمه، نقدی بر هرمنوتیک، استاد و درس ادبیات هنر نقد، خط انتقال معارف، روش برداشت از نهج البلاغه، بهار رویش، جمع ها و حاصل جمع ها، چهل حدیث از امام حسین علیه السلام، روش برداشت از قرآن، حیات برتر، مجموعه اشعار، انتظار، تقیه، ذهنیت و زاویه دید، روحانیت و حوزه، مشکلات حکومت دینی، از معرفت دینی تا حکومت دینی، شبی برتر از یک عمر، نامه های بلوغ، فوز سالک، عوامل رشد، قیام، وارثان عاشورا، حرکت، جنگ یا صلح، استاد و درس صرف و نحو، تطهیر باجاری قرآن جلد 1، تطهیر باجاری قرآن ج 2، تطهیر باجاری قرآن جلد 3، امامت طرح حکومتی شیعه، تحلیلی نو از حکومت دینی، کید پنهان، پیوندهای بریده، کوثر چشمه جاری، دام تزویر

در لینک ذیل همه آثار استاد علی صفائی حائری در دسترس شماست.

آثار استاد علی صفائی حائری

نظر بزرگان درباره علی صفایی حائری

حجت الاسلام مسعود حیدری نیک، شاگرد مرحوم حجت الاسلام شیخ علی صفایی حائری مشهور به ع. ص، درباره جایگاه ولایت در منظومه دین از نگاه وی گفت: در مجموعه نوشته‌های ایشان، بحث درباره ولایت رسول، ائمه و ولی فقیه بسیار زیاد است. ایشان از اینجا آغاز می‌کنند که من نوعی، روابطی با خودم، اشیا، افراد و جامعه دارم و برای این ارتباطات امکانات مختلفی مثل عقل، احساس، غرائز، علوم و تجربه دارم. از طرفی یک انحراف من در طبیعت تأثیر گذار است.

آیا این امکانات جوابگو روابط اینچنین عمیق است؟ اگر بله، پس به خدا و رسول و امام چه نیازی است؟ اما می‌بینیم که این امکانات محدود هستند و خطا دارند پس نیاز به جهت دهی داریم. نیاز به کشف و جهت دهی به استعدادهای فراوان وجودی خودمان داریم و تنها یک فرد آگاه و آزاد از هواها و کشش‌ها می‌تواند این مسئولیت را داشته باشد. این ویژگی همان عصمت است که در معصوم عینیت می‌یابد.

علی صفایی حائری و رهبر

نظر رهبری درباره علی صفایی حائری اینگونه است که:
استاد نقدی: رهبر انقلاب مرحوم صفایی را صاحب فکر و سبک می‌دانستند/از منش عرفانی و دستگیری محرومان تا مبارزه انقلابی با بازرگان در دفاع از مبانی امام

فرزندان علی صفایی حائری

شهید محمد صفایی حائری یکی از فرزندان صفایی در جنگ ایران و عراق در حلبچه به شهادت رسید. مستند «عین، صاد» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی محمد دریایی درباره زندگی و اندیشه‌های علی صفایی ساخته شده است.